कब्जेदार (ताबेदार)

 आपण मागच्या लेखात पाहिले की एडव्हर्स पजेशननी जमिनीचा मालक बनता येतो. पण त्यासाठी तुमचा सलग आणि विना अथडथडा १२ वर्षे ताबा असावा लागतो. त्या बद्दल लिमिटेशन कायद्यात काय तरतूद आहेत तेही सांगितलं आहे. पण प्रश्न असा पडतो की जर जमिनीचा मालक कोणीतरी दुसराच असेल तर आपण कागदोपत्री ताबेदार असल्याचं कसं सिध्द करायचं? तर या लेखात आपण ही प्रोसेस समजावून घेऊ या की जमिनीचे आपण मालक नसलो तरी ताबेदार असल्याचं कसं सिध्द करायचं.

तर ताबेदार म्हणून मालक बणने म्हणजेच एडव्हर्स पजेशननी मालक बनणे कायद्याने मान्य आहे. पण त्यासाठी पहिली अट ही आहे की तुमचा ताबा हा कायदेशीर असावा लागतो. अन दुसरी अट म्हणजे तुमच्या ताब्यावर १२ वर्शाच्या कालखंडात कधी वाद निर्माण झालेला नसावा.

तुमचा ताबा हा कायदेशीर असावा लागतो म्हणजे नेमकं काय?

तर ज्या जमिनीवर तुम्ही ताबा मारुन बसलात किंवा ताबा मिळविलात तो ताबा जमिनीच्या मालकाने किंवा त्याच्या कायदेशीर प्रतिनिधीने तुम्हाला कायदेशीर मार्गाने दिलेला असावा. जसे की आधी कूळ म्हणून लोकं शेतीत काम करत असत. यांना शेती कसायला दिली जात असे. शेतीचा मालक कुठेतरी शहरात राहायचा व कूळ दर वर्षी ठरल्या प्रमाणे मालकाला मोबदला देत असे. म्हणजे कुळाचा शेतीवरील ताबा हा कायदेशीर होता. दुसरा एक प्रकार म्हणजेच तुम्ही जमीन गहाण ठेवली तर जमिनीचा ताबा कागदोपत्री लिहून दिला जातो. त्यामुळे लिहून घेणार याचा जमिनीवरील ताबा हा कायदेशीर असतो. हा ताबा सलग १२ वर्षे राहिला तर मात्र ताबेदार मालक बनतो. कारण तो वरील अडव्हर्स पजेशनचा अटीस पात्र ठरतो.

यातली दुसरी अट म्हणजे तुमचा ताब्यावर वाद निर्माण झालेला नसावा. म्हणजे काय? तर तुम्ही जी जमीन ताब्यात घेतलीत त्या जमिनीचा ताबा सोडाण्यासाठी मूळ मालकाकडून १२ वर्षाच्या कालखंडात कधी तुम्हाला जमीन खाली करुन देण्यास नोटीस किंवा विनंती अर्ज/पत्र मिळालेलं नसावं. याला अनडिस्प्युटेड पजेशन म्हणतात. समजा तशी नोटीस किंवा पोस्टाने पत्र जरी मिळाला व त्याची पावती मालकाने जपूण ठेवली तर मात्र तुमचा ताबा हा डिस्पुटेड मानला जातो. या केस मध्ये तुमची अड्व्हर्स पजेशनची केस कमजोर बनते.

आता प्रश्न पडतो की कायदेशीर मार्गाने पजेशन असेल तर तो कागदावर कसा आणायचा? तर त्यासाठी जो ताबेदार आहे त्यांनी तलाठ्याला अर्ज लिहून विनंती करायची असते की अमूक एका कारणास्तव संबंधीत जमिनीचा ताबा त्याच्याकडे असून तो कायदेशीर ताबेदार आहे. मग तलाठी शेतात येऊन पाहणी करतो व संबंधीत ताबेदाराचा सात बारा उता-यातील उतारा १२ (पीक पाणी उतारा) व उतारा ७-अ (ताबेदार उतारा) यावर नाव चढवितो. ताबेपत्र/कब्जापत्र असल्यास ही नोंद लगेच चढविली जाते. जोवर ही नोंद काढली जात नाही तोवर ७/१२ उतार-यातील वरील दोन रकान्यात कब्जेदाराचं नाव राहतं. मालकाचं नाव भोगवटादार म्हणून तर कब्जेदाराचं नाव ताबेदार म्हणून राहतं.

अशा पध्दतीने कब्जेदाराचं नाव सात बारावर चढविल्या जातं. अन त्या आधारे पुढे मालक बनता येतं.